Trong kỷ nguyên số 4.0, hoạt động truy xuất nguồn gốc nông sản đang trở thành một yêu cầu cấp thiết để tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe. Việc số hóa toàn bộ quy trình, từ sản xuất, phân phối đến tay người tiêu dùng, cho phép theo dõi từng công đoạn, từ đó giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất, dự báo thị trường, đảm bảo tuân thủ các quy định về xuất nhập khẩu.
Năm 2022, xuất khẩu nông sản Việt Nam đạt mức kỷ lục 53,22 tỷ USD, với nhiều mặt hàng chủ lực như cà phê, cao su, gạo, rau quả, điều, tôm, cá tra… ghi nhận giá trị xuất khẩu trên 2 tỷ USD. Thành công này càng khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực truy xuất nguồn gốc, minh chứng cho chất lượng và nguồn gốc sản phẩm, đáp ứng yêu cầu từ các thị trường khó tính.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
Nhằm thúc đẩy số hóa trong lĩnh vực này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã chính thức triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hệ thống này góp phần quan trọng trong việc nâng cao tính minh bạch, chính xác và tin cậy của thông tin nguồn gốc, tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân và doanh nghiệp trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Hệ thống hiện đã được đưa vào vận hành tại địa chỉ: http://checkvn.mard.gov.vn/.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản được thiết kế gồm 3 phần chính: Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc, cung cấp thông tin cho người tiêu dùng; hệ thống quản lý dữ liệu dành cho cơ quan quản lý và doanh nghiệp; và ứng dụng di động giúp truy vết, tra cứu thông tin sản phẩm một cách thuận tiện.
Tính đến nay, hệ thống đã kết nối và chia sẻ dữ liệu với 7 hệ thống truy xuất nguồn gốc cấp tỉnh, thành phố, thu hút hơn 3.964 doanh nghiệp tham gia với 16.987 sản phẩm nông sản thực phẩm được cấp mã truy xuất nguồn gốc.
Mặc dù số hóa trong truy xuất nguồn gốc nông sản không phải là một khái niệm mới, nhưng để triển khai hiệu quả và bài bản trên diện rộng, từ hộ nông dân đến doanh nghiệp, ở tất cả các ngành hàng và quy trình sản xuất, cần có thời gian và những giải pháp cụ thể.
Cần có những hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu giúp người nông dân và doanh nghiệp hiểu rõ về lợi ích của việc số hóa trong truy xuất nguồn gốc, quy trình triển khai từng bước cũng như các ứng dụng, phần mềm tham khảo. Bên cạnh đó, cần có sự trao đổi hai chiều hiệu quả giữa cơ quan nhà nước với người dân và doanh nghiệp, học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình số hóa thành công.
Những hệ thống truy xuất nguồn gốc uy tín khác
Ngoài hệ thống truy xuất nguồn gốc của chính phủ, hiện nay tại Việt Nam còn có nhiều hệ thống truy xuất nguồn gốc khác do các doanh nghiệp hoặc tổ chức phi chính phủ triển khai. Một số hệ thống tiêu biểu bao gồm:
Hệ thống truy xuất nguồn gốc iCheck: Do Công ty Cổ phần Công nghệ iCheck Việt Nam phát triển, sử dụng mã QR và công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hệ thống này đã được áp dụng cho nhiều ngành hàng khác nhau như thực phẩm, dược phẩm, thủy sản, v.v.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc TraceVerified: Do Công ty TraceVerified Việt Nam phát triển, sử dụng công nghệ EPC/RFID để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hệ thống này cũng đã được áp dụng cho nhiều ngành hàng khác nhau và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như GS1, EPCIS.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc Vinacontrol CE: Do Trung tâm Kiểm nghiệm và Chứng nhận Vinacontrol Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh phát triển, sử dụng phần mềm và thiết bị truy xuất nguồn gốc chuyên dụng. Hệ thống này đáp ứng các yêu cầu của các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 22000, HACCP, v.v.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc VNCheck: Do Công ty Cổ phần VNCheck phát triển, sử dụng mã QR và ứng dụng di động để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hệ thống này tập trung vào việc cung cấp thông tin cho người tiêu dùng về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm.
Bạn xem thêm bài viết sau để hiểu rõ hơn nhé! → Tem chống hàng giả QR Code công nghệ truy xuất nguồn gốc
Lợi ích của việc truy xuất nguồn gốc nông sản
1. Bảo vệ thương hiệu, nâng tầm giá trị doanh nghiệp
Thông tin minh bạch, rõ ràng về nguồn gốc sản phẩm là chìa khóa để xây dựng uy tín và gia tăng giá trị cho doanh nghiệp. Dữ liệu truy xuất nguồn gốc bất biến, không thể sửa đổi, giúp người tiêu dùng an tâm về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm, từ đó củng cố niềm tin vào thương hiệu. Khả năng truy xuất nguồn gốc cũng là yếu tố giúp sản phẩm nổi bật trên thị trường, thu hút sự chú ý của người tiêu dùng giữa hàng ngàn sản phẩm khác.
2. Mở rộng thị trường tiêu thụ, chinh phục thị trường quốc tế
Việt Nam sở hữu nhiều sản phẩm nông sản tiềm năng, tuy nhiên, thị phần xuất khẩu sang thị trường quốc tế còn khiêm tốn. Một trong những nguyên nhân chính là do sản phẩm chưa chứng minh được nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Bên cạnh đó, mô hình sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.
Áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản là giải pháp hữu hiệu giúp khắc phục tình trạng này. Thông tin minh bạch về nguồn gốc, quy trình sản xuất là minh chứng rõ ràng nhất cho chất lượng sản phẩm, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là chinh phục các thị trường khó tính. Đối với ngành Nông – Lâm – Thủy sản, truy xuất nguồn gốc là yếu tố bắt buộc đối với các doanh nghiệp muốn xuất khẩu sản phẩm sang thị trường quốc tế.
3. Gia tăng niềm tin cho người tiêu dùng
Khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm thông qua việc quét mã QR giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra nguồn gốc, chất lượng và nơi xuất xứ của sản phẩm. Sự minh bạch này là yếu tố quan trọng giúp người tiêu dùng an tâm lựa chọn và sử dụng sản phẩm, từ đó thúc đẩy tiêu thụ nông sản.
4. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần bảo vệ người tiêu dùng
Việc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp mà còn thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, góp phần đẩy lùi tình trạng hàng giả, hàng nhái trên thị trường. Bên cạnh đó, hệ thống truy xuất nguồn gốc cũng là công cụ hữu hiệu giúp cơ quan nhà nước quản lý chặt chẽ nguồn gốc, chất lượng sản phẩm lưu thông trên thị trường, đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh, đặc biệt là việc ứng dụng tem truy xuất nguồn gốc, là giải pháp tất yếu giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển. Truy xuất nguồn gốc nông sản là cầu nối hiệu quả giữa người nông dân và người tiêu dùng thông qua các nền tảng số, góp phần gia tăng giá trị nông sản, thúc đẩy tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng minh bạch, công bằng và bền vững.
Vai trò của tem truy xuất nguồn gốc nông sản
Tem truy xuất nguồn gốc nông sản đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao giá trị nông sản, minh bạch hóa thị trường và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.
Lợi ích cho doanh nghiệp
- Đáp ứng tiêu chuẩn thị trường: Tem truy xuất nguồn gốc giúp sản phẩm đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc trong nước và quốc tế, mở ra cơ hội xuất khẩu vào các thị trường khó tính và gia tăng giá trị sản phẩm.
- Nâng cao năng lực quản lý: Doanh nghiệp có thể quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng theo tiêu chuẩn GS1 toàn cầu, từ nông trại, vùng sản xuất, nhà máy chế biến đến khâu đóng gói, giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và nâng cao năng suất.
- Xây dựng uy tín thương hiệu: Việc minh bạch thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất giúp doanh nghiệp tạo dựng niềm tin với khách hàng, khẳng định chất lượng sản phẩm và nâng cao giá trị thương hiệu.
Lợi ích cho người tiêu dùng
- Kiểm tra nguồn gốc, chất lượng sản phẩm: Người tiêu dùng dễ dàng tra cứu thông tin chi tiết về sản phẩm, từ nguồn gốc, quy trình sản xuất đến các chứng nhận chất lượng, qua đó an tâm lựa chọn và sử dụng sản phẩm.
- Tránh mua phải hàng giả, hàng nhái: Tem truy xuất nguồn gốc là công cụ hữu hiệu giúp người tiêu dùng nhận diện hàng chính hãng, tránh mua phải hàng giả, hàng nhái kém chất lượng.
- Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Khi phát sinh vấn đề về chất lượng sản phẩm, người tiêu dùng có thể sử dụng thông tin trên tem truy xuất nguồn gốc để khiếu nại và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Lợi ích cho cơ quan quản lý
- Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước: Hệ thống truy xuất nguồn gốc hỗ trợ cơ quan chức năng quản lý chặt chẽ nguồn gốc, chất lượng nông sản lưu thông trên thị trường, từ đó kiểm soát tốt hơn các vấn đề về an toàn thực phẩm.
- Ngăn chặn hàng giả, hàng nhái: Cơ quan chức năng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc, xác định và xử lý các trường hợp vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm, sản xuất và kinh doanh hàng giả, hàng nhái.
Tóm lại, tem truy xuất nguồn gốc nông sản là giải pháp hiệu quả góp phần hiện đại hóa ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.
